Σκοπός της διπλωματικής εργασίας είναι να διερευνήσει το βαθμό επίτευξης της επιχειρούμενης οργανωτικής και λειτουργικής ενοποίησης του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης (Σ.Κ.Α.) μέσω του Ηλεκτρονικού - Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-Ε.Φ.Κ.Α.), όπως αυτός προέκυψε μέσω των νομοθετικών αλλαγών των τελευταίων ετών και κυρίως μέσω των νομοθετικών παρεμβάσεων 4387/2016 και 4670/2020.
Η επιχειρούμενη αυτή ενοποίηση, οργανωτική και λειτουργική, δεν είναι διαδικασία μόνο των τελευταίων πέντε (5) ετών. Αποτελεί τη συνέχεια μιας πορείας που είχε ήδη δρομολογηθεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, με πολλαπλές παρεμβάσεις, όπως ο ν.3655/2008 και ο ν. 3863/2010, χωρίς τις οποίες η επιχειρούμενη δια του e-Ε.Φ.Κ.Α. ενοποίηση δεν θα ήταν δυνατή. Πορείας την οποία υποδείκνυαν τόσο οι Έλληνες εμπειρογνώμονες και οι «επιτροπές σοφών» που κατά τακτά διαστήματα συνεστήθησαν με σκοπό τη μελέτη και την υποβολή προτάσεων για την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων του ελληνικού Σ.Κ.Α., όσο και διεθνείς οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση
Ωστόσο, η επιχειρούμενη ενοποίηση παρουσιάζει κενά και σοβαρά ελλείμματα, τα οποία υπονομεύουν την εκπλήρωση της αποστολής του Σ.Κ.Α. Αυτά ακριβώς τα ελλείμματα και ο τρόπος που επηρεάζουν την υλοποίηση της αποστολής και του οράματος του Σ.Κ.Α. δια του e-ΕΦΚΑ, καθώς και τα βήματα που πρέπει να γίνουν προκειμένου η πορεία διοικητικής και λειτουργικής ενοποίησης να διορθωθεί και, εν τέλει, αυτή η ενοποίηση να γίνει πραγματικότητα, αποτελούν το πεδίο στο οποίο θα αναπτυχθεί η παρούσα διπλωματική εργασία. Ειδικότερα, θα διερευνηθεί ο σημερινός βαθμός διοικητικής και λειτουργικής ενοποίησης του ελληνικού Σ.Κ.Α., ο βαθμός ψηφιακού μετασχηματισμού του e-Ε.Φ.Κ.Α., ο βαθμός εναρμόνισης των εφαρμοστέων κανόνων για διαφορετικές εργασιακές ομάδες και τα υπαρκτά ελλείμματα της λειτουργικής ενοποίησης.
Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται σύντομα η γένεση και η εξέλιξη του ελληνικού Σ.Κ.Α. κατά τον προηγούμενο αιώνα. Επίσης, παρουσιάζονται οι αδυναμίες του Σ.Κ.Α. και οι προτάσεις για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, όπως αυτές καταγράφονται από τις διάφορες επιτροπές που συστάθηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1950 για τη μελέτη του.
Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι σημαντικότερες νομοθετικές πρωτοβουλίες των τελευταίων ετών με τις οποίες δομείται σήμερα ο πρώτος πυλώνας στη βάση ενός φορέα ασφάλισης, τον e-ΕΦΚΑ, και η επιδίωξη θέσπισης ενιαίων κανόνων εισφορών και παροχών για όλους τους ασφαλισμένους της χώρας, ανεξαρτήτως της επαγγελματικής τους δραστηριότητας.
Στο τρίτο κεφάλαιο διερευνώνται τα σοβαρότερα ελλείμματα της λειτουργικής (ως προς την εφαρμογή ενιαίων κανόνων ασφάλισης και παροχών) στον e- Ε.Φ.Κ.Α. καθώς και τα ελλείμματα της οργανωτικής ενοποίησης, συμπεριλαμβανόμενου του επιχειρούμενου ψηφιακού μετασχηματισμού του.
Στο τελευταίο τμήμα της παρούσης εργασίας παρουσιάζονται τα συμπεράσματα και επιδιώκεται η απάντηση στα διερευνώμενα δια της παρούσης εργασίας ερωτήματα. Υποστηρίζουμε ότι οι εξεταζόμενες νομοθετικές παρεμβάσεις – κυρίως αυτές της τελευταίας πενταετίας- έχουν συμβάλλει στην ενίσχυση του βαθμού οργανωτικής και λειτουργικής ενοποίησης του Σ.Κ.Α.. Ωστόσο, αφενός η λειτουργική ενοποίηση του Σ.Κ.Α. είναι ακόμη εξαιρετικά μετέωρη, αφού διατηρούνται παλιές ή και δημιουργούνται νέες σοβαρές ανισότητες μεταξύ των ασφαλισμένων και συνταξιούχων της χώρας, αφετέρου ο ψηφιακός μετασχηματισμός του Σ.Κ.Α. βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο, με εξαιρετικά αρνητικά αποτελέσματα στην υλοποίηση της αποστολής του e-ΕΦΚΑ και στη δημιουργία εμπιστοσύνης της κοινωνίας προς το Σ.Κ.Α.